Inclusie en verruiming

Handicap situatie

Ik mocht naar een onderwijskundige nascholing, over inclusie in het volwassenenonderwijs. Jawel, net dat. Ik leerde er die dag nog anders naar kijken: dat mensen met een handicap of een beperking, vaak beperkt worden omwille van de omstandigheden. Dat we eerder te maken hebben met een handicapsituatie. Een wereld rondom de mens die zich niet redelijk genoeg aanpast. Liever negeert men het probleem of de situatie dan er rekening mee te houden. En wat blijkt, daarin is België duidelijk een slecht voorbeeld. Landen die een stuk lager op de economische ladder staan, gedragen zich op dat vlak socialer.

Zijn wij dan beperkt in ons denken?

Hier in Vlaanderen durven sommige behoudsgezinde strekkingen wel eens vergeten dat een grotere diversiteit net veel boeiender en verrijkender is, ook op economisch vlak. Zo levert de grotere migratie voor heel wat mensen extra werk op en zorgt het voor een instroom aan mensen die ook nog eens voor ons vergrijst wereldje zullen gaan werken. Een goede spreiding en begeleiding (sommigen dragen een wel heel zware rugzak) is hierbij voor het welslagen belangrijk en lijkt mij de enige echte uitdaging. Toch blijven enkelen, die heel luid roepen, liever in hetzelfde herkenbare potje roeren waarin niets echt mag afwijken of het smaakt hen slecht, tenzij… goed gekruid en samen gemaakt?

Inclusie is meer dan die mens met zijn beperking. Beperkingen kan je sowieso heel ruim zien. Fysieke beperkingen, emotionele problemen, financiële problemen, stoornissen - zoals er nu al duizenden zijn geboekt en geanalyseerd - of het net iets anders zijn. 

"Inclusie is dat allemaal samen. Zonder af te zonderen of ergens anders te plaatsen, een naam te geven, te klasseren en weg te stoppen. Inclusie is allen samen, onder één dak, het dak van de mensheid op deze planeet waar we gepoot en geaard zijn. In de hele ruime zin heeft iedereen wel ergens een beperking."

Verruiming

Ik sluit deze bedenkingen af met de personen die mij inspireerden de afgelopen weken. Stephan Vanfleteren kampte ook met een beperking: zijn dyslexie. Dit vertelde hij in een fragment uit “Alleen Elvis blijft bestaan”. Hij besefte hoe dat het zijn leven en de keuzes die hij maakte heeft beïnvloed. Hij klaagde er niet over, maar het (h)erkennen was wel een stap voorruit en nu kon hij zijn kinderen hierin beter begeleiden. 

Iets waar ook mijn dochter mee kampt. Vooral in een andere taal wordt het voor haar moeilijk. Zij schrijft zoals ze het hoort, tracht de woorden uit het hoofd te leren, maar ook dat is moeilijk, dat moeizaam automatiseren en de angst die erbij gepaard gaat om te falen zit mee vervat in het fenomeen dyslexie. Zij oefent elke dag en botst elke keer opnieuw tegen haar haast onzichtbare beperking of leerstoornis. Op school wil men er wel in meegaan, maar echt nadenken over een stappenplan om het leerproces bij haar te bevorderen (aan te passen) met handvatten die aangeven waar ze vooral moet op letten is er niet (buiten -gelukkig- het krijgen van meer tijd, iets minder streng spelling verbeteren en eventueel een laptop met een programma op). Daar zijn natuurlijk ook middelen, tijd en expertise voor nodig en als je de eindtermen wil halen, dan moet het vooruit gaan…

Ik troost haar en vertel dat ze het moet zien als een talent.

"Talloze kunstenaars hebben het ook, zelfs schrijvers en dichters. Zij denken visueel. Zie het zo, zij zijn verruimd in plaats van beperkt."

Iedereen zit nu eenmaal anders in elkaar en men heeft zoveel rijkdom te bieden, als we er maar voor open staan. We zijn mens, geen machines gekneed volgens ideaalmodel of gezanten van mars. God neen, dat gelukkig nog niet. Laat ons alsjeblief vrij zijn in wie we zijn. Kijk naar elkaar. Leer van elkaar en probeer een inclusief mens te zijn. Zo worden we allemaal een beetje exclusief inclusief, toch?

Nog een inclusief gedicht: Theofiel, gebaseerd op een foto van Stephan Vanfleteren.


Nota:
Voor mensen met leerproblemen bestaan er de  STICORDI maatregelen. Dit is een houvast en reikt enkele belangrijke hulpmiddelen aan voor mensen in een educatieve context. Dit mag en moet eigenlijk toegepast worden op vraag van de student, en niet enkel letterlijk en oppervlakkig. Diep dit zeker uit. Is dit te moeilijk om erbij te nemen, om te combineren? Bespreek het samen met de leerling, met ouders, de vakleerkrachten, het team ter ondersteuning (als het er is) en eventuele mensen van op de zijlijn (logopedisten, taal- en studiecoach, psycholoog, ...), kijk wat werkt en haalbaar is. Creëer kansen, negeer ze niet.