Over mijn Lucebert

Een kleine ode aan Lucebert. De eerste dichter die me echt van mijn sokken blies.

 

Ik kende enkele klassiekers en droeg als kind al Gezelle voor, maar toen ik een bundel vasthad van Lucebert wist ik dat ik als jonge dichter nog een héél lange weg te gaan had. 

Zijn beelden, zijn ritme en taalgevoel voelen zo puur en intens aan dat ik met veel eerbied buig voor hem, net zo eerbiedig als voor zijn teken- en schilderwerken trouwens, een echte keizer van de vijftigers.

Zoals in alle kunsten die me raken, is dit omdat ze me een nieuwe kijk op de dingen geven, me mogelijkheden tonen waar ik zelfs nog niet het besef van had of me net daar overvallen waar ik het niet verwacht. Ze raken en inspireren dus. En als ze zodanig goed zijn dat ik het gevoel krijg; dit kan ik niet, dan ben ik gezond jaloers en vind ik het echt goed.

 

Hij is de eerste dichter waarvan ik zo’n dure first print kocht. Dat was in een antiquariaat te Brussel. Mijn eerste jaar op de filmacademie. Een donker kot in de Rue Royale en vluchtend in de straten van deze grootstad op zoek naar oud geurend papier, zinnen van lang gelden die nog iets wisten te vertellen. Een fragment uit mijn dagboeken van toen:

Zo kwam ik haar tegen. Verstopt achter enkele uitgelezen figuren. Alfabel. Een Lucebert. Eerste druk, 1955. Duur. Tweeduizendvijfhonderd Belgische franken. Ik had net genoeg op mijn rekening. Bedoeld om me door mijn eerste maanden hier te helpen. Alfabel fluisterde mijn naam. Ik liet haar achter. Ik liep weg. Zoals wel meer gebeurde. Ik dwaalde nog enkele uren door de straten, van Manneke Pis naar de Beurs, de Munt tot aan de Paleizenstraat en nog eens terug. Geld afhalen of niet? Als een wulpse hoer vlak achter het Noord bleef ze me lokken, in mijn dichtersziel was het vermijden van haar aanraking een zonde. Want wat was ze mooi. Ik had haar nooit mogen openen. Ik had van haar moeten afblijven, mijn Alfabel.

Laatste dag van de week. De rekening geplunderd, nauwelijks iets gegeten. Alleen het hoogst noodzakelijke. Ik spaarde, ook voor de volgende weken. Want ik wilde haar. De winkel ging bijna sluiten. Ze was er nog. Ik nam haar mee. Een euforisch gevoel en een gevoel van schuld overvielen me. Ik zal haar nooit meer loslaten.

Wat enkele zinnen en goed gekozen beelden in een mens kon losmaken. Dat wilde ik later ergens ook kunnen bereiken. Het was een bijna spirituele en tegelijk relativerende ervaring. Iets zoals... een goed geschreven gedicht.

Het inspireerde me meteen zelf tot wat schrijfsels, een van mijn eerste gedichten: alfabel of boekenlief.

Ik heb al wel wat van Lucebert. Bundels, soms in eerste druk, meestal in herdruk. Een schilderij of pentekening van hem heb ik nog niet. Dat is duur, nog duurder dan een eerste druk. Ik vind het nog steeds erg dat ik hem niet eerder ontdekte, dan had ik Lucebert opgezocht, misschien zelfs bij hem in de leer gegaan. Als hij dat wilde. Nu heb ik zelf moeten leren, via enkele authentieke leraren zoals Dirk Lauwaert, Ingmar Bergman en Hans Devroe en inspiratoren zoals Lucebert, Spilliaert en Nietzsche.

Sinds de komst van het wereldwijze onzin pluk ik ook gretig uit online meesters en meesteressen. Maar dat is iets anders, dat kopieer ik niet. Dat doet me rebelleren. Dichters zoals Lucebert mis ik wel. Een zinnenstrelende soms confronterende verleider in woord en beeld. Net zoals nu, neem ik zijn woorden nog vast, niet elke dag, maar wel als ik honger heb, honger naar inspiratie of gewoon een lesje nodig heb, een lesje in nederigheid.

 

 

In het filmpje lees ik voor uit de bundel “Val voor vliegengod”, welk ik ontdekte in een antiquariaat in Deventer, een eerste druk uit 1959. De droomstad van mijn broertje. Hij filmde me met het fototoestel. Ik had het boekje in de hand op een terrasje bij en moest en zou dit even brengen. De titel is: “Er is een grote norse neger.” Dat woordgebruik kon toen nog. Het is trouwens ook een kritiek op de blanke almacht.

 

Nota: 26/02/18
Het hierboven vertelde is een ode aan mijn Lucebert, zoals ik hem ken(de). Naar aanleiding van de biografie (Hazeu) dat over hem verscheen en de ontdekking dat hij in zijn jonge adolescente jaren ultrarechtse sympathieën zou gehad hebben, kan ik er hier weinig aan toevoegen. Iedereen maakt uiteindelijk zijn en haar keuzes en zal hiermee moeten leren leven. Hij liet zich meeslepen door de propaganda en zette er zich daarna tegen af. Hij evolueerde van rechts naar links zo lijkt me en dit zoals hij was: schreeuwend tegen de norm. Voor de rest blijft hij voor mij, mijn Lucebert.